حرم رضوی مشهد - قسمت سوم

جاذبه های گردشگری ایران - حرم رضوی مشهد - قسمت سوم

بخش های مختلف حرم رضوی هرکدام متعلق به یک دوره ی تاریخی هستند که با توجه به ماهیت و ساختار حرم دارای هویت تاریخی مشخصی می باشند. اما بدون تردید قدیمی ترین بخش حرم رضوی آرامگاه اصلی علی بن موسی الرضاست، محلی که قبر ایشان قرار گرفته است. گردشگران و زائران در این مکان مقدس، با اسم های گوناگونی روبه رو هستند، که بخش ها و قسمت های مختلف حرم رضوی را از یکدیگر جدا می کند و مشخصه و هویت آن بخش به شمار می روند. به مکان قرار گرفتن مقبره و ضریح آرامگاه، روضه المنوره می گویند که به معنی باغ نورانی است. شاید گفتن طول و عرض جغرافیایی و مشخصات پلانی این مکان به کار شما نخواهد آمد، چرا که در هنگام ورود و بازدید از این مکان گردشگران با توجه به ازدحام جمعیت در همه ی روزهای سال و فضای معنوی روحانی این مکان، تجربه ای خاص و متفاوت را در این فضا خواهند داشت.

دیوارها، سقف و اجزای مختلف بنا از نمود های زیبا، چشم نواز و معنوی معماری ایرانی محسوب می شوند، که با بهرمندی از هنر های خاص معماری ایرانی در خدمت مفاهیم اسلامی و شیعی قرار گرفته اند.گردشگران و زائران این مکام جدا از فضای معنوی روضه المنوره، می توانند شاهد اجزای زیبا و بی نظیر بسیاری باشند. سنگ کاری های زیبا با سنگ های مرمر در قسمت های کف و بدنه از جمله این هنر هاست. هنر خوشنوسی ایرانی با نگارش آیات قرآنی و اشعار زیبا بر روی قسمت های کناری سنگ ِدیوار ها و کاشی ها زیبایی بیشتری به فضا بخشیده است. آئینه کاری، حجاری، کاشی کاری های فوق العاده و دیگر هنر های ایرانی به شکل بسیار هنرمندانه و چشم نوازی در این بخش حضوری پررنگ دارند. نکته قابل توجه دیگر، در خصوص سنگِ نصب شده بر روی آرامگاه امام رضاست، این سنگ قبر چندین بار تعویض شده است، اولین سنگ قبر به سال 516 هجری قمری باز می گردد و آخرین بار در سال 1379 سنک قبر کنونی مقبره ی اما رضا تعویض شد.

اما مشخصه ی اصلی این مکان به عنوان یکی از نمادهای مذهبی ایران، ضریح حرم است، ضریح سازه ای فلزی است که با بکارگیری هنرِ هنرمندان ساختار مشبک شکل آن ساخته می شود و با توجه به طول و عرض مدفن شکل های متفاوت های دارد. ضریح و هنر ساخت آن یکی از مشخصه های فرهنگی اماکن مذهبی ایرانی هستند که به بخشی از فرهنگ شیعی تبدیل شده است. از این رو، در حرم رضوی و بر روی مقبره ی امام هشتم شیعیان می توان نمونه ی فاخر و زیبایی از این هنر ایرانی را مشاهده کرد. ضریح اما رضا در مجموعه 5 بار تعویض شده و هرکدام بخشی از هویت و تاریخ دوره ای از این سرزمین به شمار می روند. همان طور که پیشتر گفتیم، حرم رضوی مانند کانونی است که می توان بر روی آن بخش های مختلفی از تاریخ ایران، حاکمان و دوره های تاریخی این سرزمین را مشاهده کرد. اولین ضریح آرامگاه علی بن موسی الرضا، در زمان حکومت شاه تهماسب صفوی ساخته شد، این ضریح از جنس چوب، طلا و نقره بود که در زمان حکمرانی نوه ی نادر شاه افشار ، شاهرخ میرزا تعویض شد و ضریحی زیبا با نام نگین نشان در سال 1160 هجری قمری به جای اولین ضریح در این مکان قرار گرفت. این ضریح از جنس فولاد مرصع بود (که مرصع به معنای بکار بردن جواهرات بر روی فلز است). این ضریح تا زمان نصب ضریح پنجم در روضه المنوره قرار داشت و ضریح های دوم و سوم بر روی این ضریح زیبا و تاریخی قرار گرفتند. با ما در ادامه این مسیر همراه باشید.