حرم فاطمه ی معصومه قم - قسمت دوم

جاذبه های گردشگری ایران - حرم فاطمه ی معصومه قم - قسمت دوم

در ادامه ی معرفی بخش های مختلف حرم فاطمه ی معصومه در شهر قم، پیش از آنکه به تغییرات ساختاری این بنا در دوران صفویه اشاره کنیم، در ابتدا به سال 605 هجری قمری باز می گردیم، که در این سال، یکی از بزرگان خاندان آل مظفر(که در قرن هشتم هجری قمری در قسمت مختلفی از ایران دارای قدرت سیاسی بود و یکی از سلسله های محلی به شمار می رفت) اقدام به ایجاد تغییرات ظاهری در حرم کرد. که مهمترین تغییرات بوجود آمده در حرم فاطمه ی معصومه کاشی کاری های بود، که در حدود 10 سال به طول انجامید و از بخش های دیدنی و زیبای حرم به شمار می رفت.

اما بدون شک خاندان صفوی، چهره ی مذهبی و سیاسی ایران دچار تغییرات عمده ای کرد و ایران شاهد ظهور اولین امپراتوری یا همان حکومت مرکزی خود پس از حمله ی اعراب بود که یکی از محوریت های این حکومت مرکزی هم مذهب تشیع به شمار می رفت. به همین خاطر نمود های مذهبی تشیع در ایران تقویت شد و حرم فاطمه ی معصومه یکی از مکان های مذهبی و مهمی بود که مورد توجه قرار گرفت. اولین تلاش در دوران صفوی برای بازسازی و مرمت حرم، به دوران شاه طهماسب دومین پادشاه صفوی باز می گردد. این پادشاه در دوران 50 ساله ی حکومت قدرت خاندان صفوی را تثبیت کرد و از آن دوران بنا ها و مکان های بسیاری در ایران بر جای مانده که گردشگران می توانند در شهر قم و حرم فاطمه ی معصومه شاهد برخی از آنان باشند.

در این دوران بود که بر روی ساختمان گنبدی زیبا ساخته شد و مجموعه ی حرم نیز گسترش پیدا کرد. مهمترین ویژگی معماری رایج در عهد صفوی کاشی کاری های زیبا و هفت رنگی است که همچنان بخش های مختلفی از حرم، بخصوص بخش های قدیمی تر و نزدیک به ضریح را پوشش داده اند. ایوان ها، مناره و بخش های مختلف به مجموعه حرم اضافه شد. اما آثار کمی از آن دوره ی تاریخی بر جای مانده و در نوسازی های تغییرات معاصر به دلیل تخریب قسمت های تاریخی، کاشی های کاری های جدید و سنگ های مرمرین جایگزین آنها شدند.

قدیمی ترین بخش حرم گنبد این مکان است که برای اولین در قرن سوم هجری قمری بر روی بنای حرم گذاشته شد و همان طور که پیش تر گفتیم، در سال 447 هجری قمری گنبد بزرگ و زیبایی بر روی حرم ساخته شد و در حدود سال های 925 گنبد دیگر جایگزین گنبد قبلی شد. حرم فاطمه معصومه تا دوران قاجار تغییرات عمده ای به خود ندید و در این دوران بود که تزئینات و هنر های معماری به بخش های مختلف حرم افزوده شد. مهمترین تغییرات عمده در دوران قاجار هم در عهد پادشاهی فتحعلی شاه قاجار شکل گرفت . به دستور پادشاه خشت های طلائی بر روی گنبد نصب شد. اما گردشگرانی که حرم فاطمه ی معصومه را از نزدیک می بینند، گنبدی را خواهند دید که در دهه ی 1380 شمسی ساخته شد، چرا که گنبد تاریخی حرم دچار آسیب های جدی شد بود و حرم جدید با همان خشت های طلائی دوران فتحعلی شاه بار دیگر رو نمایی شد و جلوه ی بسیار زیبایی به بنای با وقار حرم بخشید.