جاذبه های گردشگری ایران - رواق های مجموعه ی حرم رضوی مشهد - قسمت سوم

جاذبه های گردشگری ایران - رواق های مجموعه ی حرم رضوی مشهد - قسمت سوم

حرم مام رضا در مشهد، مانند نقطه ای مرکزی، دوره های مختلفی از تاریخ ایران را به هم گره زده و پادشاهان و بزرگان این سرزمین ارادت شان را با ساخت بناهایی مجلل و باشکوه در مجموعه حرم رضوی نشان داده اند، شاید همه ی این جزئیات باشکوهِ بکار رفته در کنار آرامگاه امام هشتم شیعیان، دور از تعالیم ساده زیستانه و بی آلایش آن امام بوده باشد و شاید بارگاه طلا، گلدسته هایی طلایی و شکوه و عظمت بنا های ساخته شده ی حرم را متناسب با ماهیت این مکان ندانیم، اما نمی توان تمدن شکل گرفته شده و هویت وابسته به این مکان را رد کرد. از این رو، بنا های زیبا، رواق های باشکوه، صحن های عظیم و ایوان های طلای مجموعه ی حرم رضوی، مانند جمع شدند، انرژی و حس هویت مشترک است که در دوره های تاریخی متفاوت در این مکان جمع شده و یک کلکسیون ایرانی شده بر گرد این منبع مقدس و مذهبی را شکل داده است. از این رو، بنا های متعددی بنا به ضرورت و امکان در این مجموعه شکل می گیرند و ما با هرکدام از این بنا های ارزشمند آشنا خواهیم شد.

در میان رواق های حرم رضوی، این بار رواق دارالسعاده را به معرفی می کنیم، رواقی که اثری برجای مانده از دوره ی قاجار است و سال ساخت آن به حدود 1250 می رسد، اصف الدوله والی خراسان بانی ساخت یان رواق می شود که در حد فاصل رواق گنبد الله وردی خان و ایوان طلای در صحن آزادی است. این رواق یکی از نمونه های زیبای هنر آینه کاری ایرانی است. دارالضیافه هم از دیگر آثار دوره ی قجری است، که در آخرین سال های بقای این خاندان در مشهد و در حرم امام رضا ساخته می شود. این رواق در نزدیکی ایوان طلای صحن آزادی است، که این بنا هم با هنر آینه کاری رایج در عهد قاجاریه ساخته شده و اثری فاخر، باشکوه و زیبا بود که در سال 1350 بخشی از سقف آن برای مرمت بازسازی تخریب شد و هنر معرق کاری ترمیم و بازسازی شد.

دارالسرور در دیگر سمت ایوان طلای صحن آزادی و مقابل دارالضیافه قرار دارد که زائران از طریق این رواق بخش های دیگر مجموعه حرم راه پیدا می کنند. این رواق در تغییرات دوره ی پهلوی دوم در سال 1338 ایجاد شد. دارالشرف هم از دیگر رواق هایی است که با توجه به تغییرات به رواق تبدیل شدند. بنایی که نمونه ی دیگر از هنر آینه کاری را در خود جای داده و به دارالسیاده متصل است. دارالاخلاص، دارالعزه،دارالشکر، دارالفیض، دارالذکر، دارالزهد، دارالعباده و رواق شیخ بهائی (که محل دفن شیخ بهاءالدین عاملی معروف به شیخ بهائی است) از جمله بنا هایی هستند که در خلال سال های 1336 تا 1356 به رواق تبدیل شده اند. این بنا به گسترش صحن ها، مساجد و دیگر بخش های مجموعه ی حرم رضوی برای دسترسی بهتر و سریع تر بخش های مختلف حرم به یکدیگر بنا شدند، رواق هایی که علاوه بر داشتن المان های هنری معماری ایرانی، مانند یک نفشه یک شهر، صحن را به رواق ها و رواق ها را مسجد ها متصل می کند و مجموعه حرم رضوی مانند یک سیستم منظم پذیرای زائران و میهمانان امام هشتم شیعیان است.